Bülten Tarihi: 08 Haziran 2017
ARABULUCULUK
MAHKEMEYE GİTMEDEN HUKUKİ UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ YÖNTEMİ
Arabuluculuk - Mediation (Latince’de ortayı bulma anlamına gelir), bir alternatif uyuşmazlık çözüm yolu olup “Hukuki Uyuşmazlıklar”ın devlet yargısı dışında ( YANİ MAHKEMEYE GİTMEDEN), tarafsız bir üçüncü kişi vasıtasıyla çözüme
kavuşturulmasıdır.
Arabuluculuk, gittikçe uzayan ve masraflı olan dava sürecine alternatif bir yol olarak ortaya çıkmış, dünyada 160 ülkede uygulanan bir ALTERNATİF UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YÖNTEMİ‘dir.
- Arabuluculuk hangi uyuşmazlıklarda uygulanır ?
Yabancılık unsuru taşıyanlar da dâhil olmak üzere, ancak tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarının çözümlenmesinde uygulanır.( Yani taraflardan birisi yabancı dahi olabilir). Örnek olarak ;
- İşe iade davaları da dahil olmak üzere İşçi - işveren problemleri
- Sözleşmeler ve ticaretle ilgili ihtilaflar
- Şirketler arasındaki her türlü borç-alacak uyuşmazlıkları dahil her türlü uyuşmazlıklar,
- Şirket içi ortaklar arası uyuşmazlıklar,
- Bankalar ile olan her tülü uyuşmazlıklar,
- Nakliyeden kaynaklanan her türlü uyuşmazlıklar,
- Kiralamadan kaynaklanan uyuşmazlıklar
Arabuluculuk yöntemiyle çözülebilen uyuşmazlıklardan bazılarıdır.
- Uyuşmazlığı olan taraflar Arabulucuya nasıl ulaşır ?
Taraflar, aralarındaki uyuşmazlığı kendi istekleriyle veya dava açılmışsa Mahkemenin önerisi ile Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nca tutulan kayıtlı Arabulucular listesinden seçerler. Böylece uyuşmazlık konusunu arabulucuya ileterek uyuşmazlıklarını tarafsız bir arabulucunun eşliğinde tartışma ve kendileri için en iyi çözümü bulma fırsatı elde edebilirler.
İşçi-işveren uyuşmazlıklarında halen gönüllülük esasına göre bir arabulucuya ulaşılmaktadır.
25.05.2017 tarihinde TBMM' ne sevkedilen İş Mahkemeleri Kanun tasarısı’na göre Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olmasını dava şartı olarak düzenlenmiştir.(m.3/f.1) yani bir arabulucuya müracaat edilmeksizin Mahkemelerde dava açılamayacaktır.
Ancak, "İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili rücu davalarında " dava şartı olarak arabulucuya başvuru zorunlu değildir.(m.3 f.3)
Tarafların, listede yer alan herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşmaları halinde bu arabulucu görevlendirilir. Taraflar arabulucu ismi üzerinde anlaşamadıkları takdirde, Adliyelerde bulunan ( ADALET KOMİSYON BAŞKANLIKLARI KONTROLÜNDEKİ ARABULUCULUK BÜROLARI ) tarafından belirlenir.
Bu konuda, İHKİB üyelerine özel olarak kurulmuş İHKİB Arabuluculuk Merkez'ine gerek Mahkemelere intikal etmiş uyuşmazlıklarınız ve gerekse ihtilaflı olabilecek konulara ilişkin hukuki sorunlarınızın en kısa zamanda çözüme kavuşturulması için müracaat edebilirsiniz.
- Arabulucu kimdir ? Vasıfları nelerdir ?
Arabulucu, Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Daire Başkanlığı nezdindeki Sicilde kayıtlı, T.C. vatandaşı, mesleğinde en az beş yıllık kıdeme sahip, hukuk fakültesi mezunu olan, uzmanlık eğitimi almış olan tarafsız ve bağımsız kimsedir. Arabulucu hakim veya hakem değildir, hüküm vermez. Taraflar, uyuşmazlıkları hakkında çözümü kendileri üretirler.
- Dava (Mahkeme) yoluyla uyuşmazlıkların çözümüne göre Arabuluculuk yönteminin temel avantajları nelerdir ?
** Arabuluculuk daha ucuzdur. Mahkeme masrafları yoktur. Avukatlık ücretleri dava ile kıyaslanmayacak kadar uygundur. Ücret taraflarca eşit olarak ödenir.
** Arabuluculuk etkindir. (Mahkemedeki gibi etkili bir sonuç alınabilir). Taraflar arasındaki imzalanan anlaşma’ya icra edilebilirlik şerhi alındığında bir Mahkeme ilamı gibi etkili bir durum oluşur.
** Arabuluculuk müzakerelerinde gizlilik prensibi hakimdir. Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça taraflar ve arabulucu, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmakla yükümlüdür. Böylece şirketlerin ve kişilerin itibarları korunmuş olur. Gizlilik kuralına aykırı hareket edenlerin hukuki ve cezai sorumluluğu vardır.
** Arabuluculuk,iradilik (gönüllülük) ve eşitlik esasına dayanır. Arabuluculuk müzakerelerinde taraf iradeleri ön planda tutulmaktadır. (Yani taraflar istedikleri zaman görüşmeleri sonuçlandırabilir. Taraflar eşittir, birbirlerine karşı üstünlükleri yoktur. İsterlerse tekrar müzakerelere başlayabilir, dilerlerse mahkemeye gidebilirler.
Daha önceden arabuluculuk müzakerelerinde bulunmuş olmalarının hiçbir olumsuz etkisi yoktur.
Yukarıda belirtilen İŞÇİ-İŞVEREN uyuşmazlıklarındaki Zorunluluk sadece ilk görüşme için Arabulucuya müracaat etme şeklinde olup, bu görüşmeden olumlu bir sonuç çıkmadığı takdirde, durum bir tutanakla tespit edilmek kaydıyla taraflar Mahkemeye müracaat edebilirler.
- Arabuluculuğun diğer faydaları şunlardır :
** Arabuluculuk sürecinin başlamasından sona ermesine kadar geçirilen süre, ZAMANAŞIMI ve HAK DÜŞÜRÜCÜ sürelerin hesaplanmasında dikkate ALINMAMAKTADIR.
** Taraflar bazen, aynı meseleyi farklı şekilde ifade ettiklerinden bir türlü bir uzlaşmaya varamamaktadırlar. Arabulucu, müzakere teknikleriyle tarafların müşterek menfaatlerini keşfetmelerini sağlar.
** Taraflar çoğunlukla mantıkla hareket etmek yerine duygularına ve öfkelerine yenilirler.
Öfke ve duygular kontrol edilemediğinde taraflar müşterek menfaatlerden uzaklaşırlar ve aralarındaki köprüleri telafi edilmesi zor bir şekilde yıkarlar.
** Oysa, örnek vermek gerekirse, fasoncu, kesimci, boyahane, nakliyeci vs. bir hata yapmışsa dahi, işin sürekliliğinin sağlanması bakımından, bunların iş sahibine, iş sahibinin de bunlara ihtiyacı olduğu çoğunlukla unutulmaktadır.
Mesele köprüleri yıkmak değil, taraflar arasındaki hataların kırgınlıkların onarılmasıdır. Taraflar bu olaylardan ders de çıkartarak bir dahaki seferde daha dikkatli olurlar.
Burada kim kimin ayağına gidecek gibi bir psikolojik sorun çıkabilir. İşte bu aşamada sorununun Mahkemeye taşınması yerine tarafların seçecekleri arabulucu tarafları bir masa etrafında müzakereye davet eder. Sonuçta her 2 taraf da kazanır.
Özetle, Arabuluculuk kaybedeni olmayan, her 2 tarafın da kazanacağı bir Alternatif Uyuşmazlık Çözüm yöntemidir.
Yetkili isim : İHKİB Eğitim Vakfı Genel Sekreteri – Mete Levent SERDENGEÇTİ
Telefon : (0212) 454 03 33 / 454 03 32 / 454 01 65
Fax : (0212) 454 03 92
E-mail : [email protected]