15 Asya-Pasifik ülkesi, dünyanın en büyük serbest ticaret anlaşması olarak bilinen Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık anlaşmasını imzaladı.
8 yıl süren müzakerelerin ardından varılan anlaşmada imzalar, Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliğinin (ASEAN) 37. Liderler Zirvesi kapsamında düzenlenen Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP) görüşmesinde atıldı.
Görüşmede konuşan Singapur Başbakanı Lee Hsien Loong, RCEP anlaşmasını "büyük bir dönüm noktası" diye niteledi ve "8 yıl boyunca yapılan 46 müzakere ve 19 bakanlık düzeyinde görüşmelerin ardından bugünlere geldik. Bu süreçte yorulmadan çalışan ilgili ülkeler ve bakanların çabalarına çok minnettarım" dedi.
Hangi ülkeler imzaladı?
ASEAN üyeleri Brunei, Kamboçya, Endonezya, Laos, Malezya, Myanmar, Filipinler, Singapur, Tayland ve Vietnam ile birliğin diyalog ortaklarından Avustralya, Çin, Japonya, Güney Kore ve Yeni Zelanda.
Müzakereler ne zaman başladı?
Dünyanın en büyük serbest ticaret anlaşması olan RCEP için ASEAN üyesi ülkeler ile Çin, Japonya, Güney Kore, Avustralya, Yeni Zelanda ve Hindistan arasında müzakereler 2012'de başladı. 2 yıl içinde sonuçlandırılması hedeflenen anlaşma, bölge ülkelerinin farklı ticari öncelikleri nedeniyle sürekli ertelendi. Geçen yıl ASEAN Artı Üç zirvesinde Hindistan, Çin ürünlerinin Hindistan'a ucuz fiyatlarla girmesinden endişe duyarak RCEP müzakerelerinden çekildi.
Anlaşmayla sağlanan kazanç ne?
RCEP, 15 ülke ve 2,1 milyarlık nüfusu kapsıyor. Küresel gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 30'una tekabül ediyor.
Neden önemli?
RCEP anlaşmasının Çin'in Asya-Pasifik bölgesindeki ekonomik hakimiyetini artırması öngörülüyor. ABD ve Avrupalı şirketlerin serbest ticaret bölgesinin dışında bırakılıp dezavantajlı konuma getirileceği de bir başka tahmin.
Singapur Başbakanı Lee, küresel büyümenin yavaşladığı bu zamanlarda RCEP anlaşmasının ileriye dönük büyük bir adım olduğunu ifade etti. Malezya Uluslararası Ticaret Bakanı Muhammed Azmin Ali ise RCEP'in kan, ter ve gözyaşıyla örülmüş sekiz yıl süren pazarlıkların sonucu varılmış bir anlaşma olduğunu belirterek, bölgede yeni bir dönemin başlayacağını söyledi.
Uzmanlara göre bu tür anlaşmaların kapsamına da bakmak lazım çünkü genelde bu tür anlaşmalar sadece tarifelerin, gümrük vergilerinin indirilmesi olmuyor. Başka şeyler de içine eklenebiliyor. Buna bakıldığı zaman çok kapsamlı bir anlaşma değil. Gümrük tarifeleriyle ilgili bir şey var evet ama o da hemen imzalandı, onaylanır onaylanmaz şeklinde olmayacak o tarifelerin indirilmesi. 20 yıla yayılan bir takvim ile olacak. Hemen imzalandı, Meclislerden de geçti, ertesi gün herkes ticaretini yapsın, bütün şeyleri sıfıra indirdik diye bir şey yok.
Bir de bu daha çok sanayi ürünlerini içeren bir anlaşma, tarım çok fazla kapsam içine girmiyor. Tarım zaten bütün dünyadaki küresel ticaret müzakerelerinde çok hassas bir konu.
Onun dışında fikri mülkiyet olsun teknoloji transferi olsun, bu tür konularda çok bir şey getirmiyor. Daha çok bu tarifelerin ama zamana yayılarak indirilmesi sözkonusu.
Hindistan, geri çekildiği için anlaşmanın en çok kaybedeni denilebilir. Anlaşmada kalsaydı 2030 itibariyle GSYH’sini yüzde 1,1 artırabilirdi.
HSBC, anlaşmayla birlikte 2030’da küresel GSYH’nin yüzde 50’sinden fazlasının 15 RCEP ülkesinden geleceğini öngörüyor. Bloomberg Intelligence anlaşmanın 2030 yılına kadar Çin GSYH’sini yüzde 0,5; daha önce hiçbir blokta yer almayan Güney Kore’nin GSYH’sini yüzde 1,4 ve Japonya’nın GSYH’sini yüzde 1,3 artırmasını öngörüyor.
15 ülkenin ürünleri tek menşe kabul edilecek
ASEAN ülkelerinin tüm ticaret anlaşmalarında menşe kuralları değişiklik gösterirken, RCEP anlaşmasının ürünün orijinine ilişkin bulanıklığı ortadan kaldırması öngörülüyor. Financial Times’da RCEP anlaşmasına ilişkin yer alan analizde bu şöyle açıklanıyor: Endonezya’da yapılan bir bisiklet eskiden Japonya ile yapılan STA kapsamında kabul edilse de, Güney Kore ile yapılan anlaşmaya giremeyebiliyordu. Singapur merkezli danışmanlık şirketi Asian Trade Centre Direktörü Deborah Elms “Tüm bu farklılıklar RCEP’le ortadan kalkıyor. RCEP için üretilen ürün, tüm 15 ülke için geçerli oluyor. Ve tek bir belgeyle bunu yapabiliyorsunuz” diyor.
Anlaşma ile Kamboçya Laos Myanmar ve hatta Vietnam’da bile kısa vadede hazırgiyim yatırımlarının ve orta-uzun vadede bu ülkelerin hazırgiyim ihracatlarının artması beklenmektedir.