AGOA yenilenmezse Afrika’nın ABD’ye erişimi daralacak

Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), Afrika Büyüme ve Fırsat Yasası (AGOA) yenilenmediği takdirde tarım ve hafif sanayi ürünleri ihracatı yapan Afrikalı ihracatçıların Amerika Birleşik Devletleri’ne erişimde daralmayla karşı karşıya kalabileceği ve bu durumun çeşitlendirme beklentilerini zayıflatacağı şeklinde uyardı.

AGOA’nın sağladığı tercihli muamele olmadan, Eylül 2025’e kadar bu imtiyazlardan faydalanan 32 ülke, ikinci bir gümrük vergisi artışıyla yüzleşecek. Çünkü ülkelere ve sektörlere özgü vergiler, mevcut AGOA kapsamındaki ayrıcalıklı muamele yerine en çok kayrılan ülke (MFN) oranlarına ek olarak uygulanacak. UNCTAD’a göre, AGOA yenilenmezse, dokuz Afrika ülkesi ortalama %15 veya daha yüksek ABD tarifesiyle karşı karşıya kalacak, bugün ise bu oran sadece üç ülke için geçerli.

Küçük ihracatçı ülkeler, özellikle giyim ve tarımsal ürünlerde uzmanlaşanlar, en çok etkilenecekler arasında yer alıyor. Bu ülkeler için ortalama ticaret ağırlıklı tarifeler ikiye katlanarak %20 veya daha fazlasına çıkabilir. Bu ülkeler arasında Lesotho, Kenya, Yeşil Burun Adaları (Cabo Verde), Madagaskar ve Tanzanya bulunuyor.

Bu durum, Afrika ihracatının ABD’ye girişte birçok gelişmiş ülkeninkinden daha yüksek gümrük vergileriyle karşı karşıya kalması anlamına geliyor. UNCTAD, bunun gelişmekte olan ülkelerin küresel pazara entegrasyonunu destekleme taahhüdüyle çelişeceğini belirtti.

AGOA programının yakın zamanda sona ermesi, kıta genelinde ihracat çeşitlendirmesini ve sanayileşmeyi tehdit ediyor. 2009’daki darbenin ardından 2015’e kadar AGOA uygunluğu askıya alınan Madagaskar örneği, bunun ne tür riskler taşıdığını gösteriyor.

Örneğin Lesotho gibi bir ülkede, ihracatın yaklaşık üçte biri AGOA’ya bağlı olarak yapılıyor. Bunun büyük bölümü hazır giyim sektöründen gelmekte ve bu sektör 30.000 ila 40.000 arasında, çoğunluğu kadın olan işçiyi istihdam etmektedir.

UNCTAD ayrıca, farklı gümrük tarifeleri ve hassas hammaddeler için istisnalar nedeniyle, Afrika’nın tarım ürünleri ve imalat ürünleri ihracatının, yakıt ve minerallere uygulananlardan iki ila üç kat daha yüksek tarifelere tabi olacağını ekledi.